رژيم غذايي از يك سو اثر محافظتي بر عليه بيماري سرطان دارد و از سوي ديگر قادر است خطر اين بيماري را افزايش دهد. تقريبا ۳۵% انواع مختلف سرطان ها (۷۵ – ۱۰%) توسط تغيير در عادات غذايي قابل پيشگيري هستند . مطالعات اپيدميولوژيك تغذيه اي تركيبات متعددي را در رژيم هاي غذايي مشخص نموده اند كه با افزايش يا كاهش خطر سرطان ارتباط دارند اما اين فاكتورهاي خطر فقط مي توانند قسمتي از تفاوتهاي موجود در خطرات ابتلا به اين بيماري را در بين جمعيتهاي مختلف توضيح دهند.
مطلب زیر که به صورت پرسش و پاسخ تهیه شده برای رفع سوالات تهیه و تقدیم خوانندگان گرامی شده است :
۱– نخستین پرسش این است که رژیم غذایی می تواند خطر ابتلا به سرطان را کاهش دهد ؟
– رژیم غذایی عامل ایجاد ۴۰-۳۰ درصد از سرطان ها در مردان و ۶۰ درصد از سرطان ها در زنان است . سرطان کولون و سرطان سینه که از شیوع بالایی برخوردارند، بیشترین ارتباط را با رژیم غذایی دارند . با یک تغییر ساده در رژیم غذایی می توان خطر ابتلا به سرطان را پایین آورد و میزان تلفات ناشی از آن را به طور چشمگیری کاهش داد.
۲– چگونه رژیم غذایی باعث پیشگیری یا پیشرفت سرطان می شود ؟
– وقتی یک عامل سرطان زا وارد بدن ما می شود ، سلول ها به روش های مختلفی با آن مقابله می کنند که اگر در این مرحله موفق نشوند ، سلول به یک تومور تبدیل می شود . بعضی از غذاها از رسیدن سلول به این مرحله پیشگیری می کنند و در نتیجه سرطان پیشرفت نمی کند . بعضی از غذاها هم ممکن است باعث سرعت یافتن رشد و تکثیر غیر طبیعی سلول و تبدیل آن به یک تومور شوند.
در پاسخ به این پرسش که « آیا پرهیز از برخورد با عوامل سرطانزا و استفاده از یک رژیم غذایی سالم می تواند به ما در کنترل عوامل ابتلا به سرطان کمک کند ؟ »
پاسخ می دهیم : بله
عوامل موثر در پیشرفت سرطان
عوامل پیش برنده سرطان در رژیم غذایی
چربی :
روی چربی مطالعات دقیقی انجام گرفته و معلوم شده در بین مواد مختلف موجود در رژیم غذایی، چربی بیشترین ارتباط را با سرطان دارد.
تحقیقات آزمایشگاهی و مطالعاتی که روی عادات غذایی مردم انجام گرفته است، نشان می دهد که مصرف بالای چربی اشباع و غیر اشباع. باعث بالا رفتن احتمال ابتلا به سرطان های کولورکتال، سینه و پروستات می شود.
دانشمندان هنوز نتوانسته مشخص کنند که چگونه چربی باعث پیشرفت سرطان می شود ولی به نظر می رسد که چربی، سلول های غیر طبیعی اولیه یی را که تغییر یافته اند، در بر می گیرد و منجر به سرطانی شدن آنها می شود و یا ممکن است باعث رشد تومورهای ایجاد شده، گردد.
الکل :
ارتباط دقیقی بین الکل و سرطان شناخته نشده است، اما مطالعات نشان می دهد که مشروبات الکلی خطر ابتلا به سرطان های دهان، گلو و کبد را بیشتر می کند. افراد سیگاری که مشروبات الکلی هم مصرف می کنند بیشتر در معرض خطر ابتلا قرار دارند.
غذاهای نمک سود و دودی:این غذاها وقتی که مرتب و به مقدار زیاد خورده شوند، احتمال ابتلا به سرطان معده را بالا می برند. غذاهای کباب شده روی ذغال چوب خطر سرطان را بالا می برند، گوشت قرمز بویژه اگر با حرارت زیاد طبخ شود یا زمان پخت آن طولانی باشد خطر سرطان را افزایش می دهد لذا عاقلانه است که از مصرف بی رویه این غذاها نیز اجتناب شود.
سایر عوامل :
دانشمندان در حال مطالعه و تحقیق هستند تا دریابند که آیا چاقی، انرژی کل یا میزان پروتئین دریافتی روزانه، با خطر ابتلا به سرطان ارتباط دارد یا نه؟
احتمال اینکه افراد چاق در سن جوانی در اثر ابتلا به یکی از انواع سرطان بمیرند بیشتر از افراد دیگر است .چاقی خطر ابتلا به بیش از ۱۱ نوع سرطان مختلف را افزایش می دهد.
باید به این مساله مهم توجه کنیم : ” چه چیزی بخوریم و به چه مقدار مصرف کنیم “.
تحقیقات نشان می دهد که دریافت انرژی کمتر ، می تواند خطر سرطان را کاهش دهد .
دیگر عوامل خطر زا
آفت کش ها :
آزمایشات انجام شده بر روی حیوانات نشان می دهد که آفت کش ها می تواند ایجاد سرطان کند ولی در انسان ، ارتباط بین آفت کش ها و ایجاد سرطان هنوز با ابهامات زیادی همراه است .
افزودنی های غذایی :
روی مواد رنگی و طعم دهنده ها آزمایشات لازم انجام می شود و اگر سرطان زا بودن آنها مشخص شود، نباید اجازه استفاده از آنها در محصولات غذایی داده شود . تحقیقات انجام یافته ، ارتباط روشنی را بین مصرف شیرین کننده های مصنوعی (مثل سیکلامات و ساخارین) با سرطان مثانه و دیگر سرطان ها نشان نمی دهد .
کافئین : مطالعات گویای آن است که کافئین منجر به سرطان و یا پیشرفت آن نمی شود.
پرتوافکنی (اشعه دادن) : هیچ مدرک علمی از ارتباط بین پرتو افکنی روی غذا و ایجاد سرطان منتشر نشده است.
FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) ، غذاهای اشعه داده شده را از نظر ایمنی تایید می کند و اشعه داد غذا ، باعث ایجاد رادیواکتیو در آن نمی شود ، اما مخالفان پرتوافکنی غذا معتقدند که اشعه دادن به غذا باعث تغییراتی در آن می شود و ترکیبات جدیدی را در آن ایجاد می کند که ممکن است مضر و سرطان زا باشد.
نقش محافظتی غذاها
آزمایشات انجام گرفته نشان می دهد که خوردن سبزیجات ، میوه جات و غلات کامل ، به ویژه سبزی های سبز ، زرد و مرکبات باعث پایین آمدن خطر ابتلا به سرطان های ریه ، معده ، و روده بزرگ می شود .
سعی کنید روزانه ۵ واحد میوه و سبزی و ۶ واحد از تولیدات غلات کامل مصرف کنید . هر واحد معادل نصف فنجان است ، بنابراین به راحتی می توان ۲ واحد را در یک وعده غذایی میل کرد.
